Martijn en ik blikken samen terug op de herdenkingsdienst aan de hand van een foto van de uitvaart van zijn moeder. Als jongste zoon in het gezin leest hij een gedichtje voor. We zien een klein jongetje dat net boven de katheder uitkomt. Martijn kan niet lang naar deze foto kijken, het emotioneert hem. ‘Ik lijk nu weer op dat kleine jongetje’ zegt Martijn. ‘Ik weet nog dat er heel veel mensen tijdens de uitvaart waren en dat dat een enorme indruk maakte op mij. Verder is het één groot gat.’

Lange tijd heeft Martijn weinig over zijn moeder en haar overlijden willen spreken met iemand. Maar nu hij sinds kort een relatie heeft, zijn er moeilijkheden gekomen. Er worden hem vragen gesteld waar hij eigenlijk het antwoord niet op weet, wat problemen in de relatie veroorzaakt. Dat wil hij niet laten gebeuren. Daarom heeft hij contact gezocht met mij.

Omdat er allerlei gevoelens kunnen spelen als je een dierbare verliest, maakt hij deze mandala. De mandala is een cirkel die je bewustzijn weergeeft. Het bewustzijn met al zijn gevoelens en gedachten rondom het overlijden van zijn moeder van Martijn ligt diep verborgen, hij kan er met woorden moeilijk bij komen. Maar door middel van het kiezen van kleuren, vormen en het vullen van de mandala, kun je deze gevoelens proberen uit te drukken.

Als hij klaar is, geeft hij uitleg. Wat hij het eerst heeft toegevoegd is de buitenkant van de cirkel. Eigenlijk heeft hij deze ongekleurd gelaten, expres, omdat er een gat zit en hij zich leeg voelt. ‘Daaronder zit liefde die stroomt, als je met iedere draai het een nieuwe wending geeft.’ Aldus Martijn die zich weer herinnert dat hij en zijn broers vaak dit spel Onderuit speelden. Het kwam zomaar in hem op om het zo te kleuren. ‘Het doel is om je speelschijfjes als eerste allemaal in de juiste volgorde beneden te krijgen en ik won bijna altijd van mijn broers. Draai je goed, dan vallen jouw speelschijfjes precies in de juiste openingen.’

Wat moeilijker is om in de juiste openingen te laten vallen, is verdriet. Alleen als hij erbij stilstaat, lukt het soms om het te voelen, maar liever gaat hij het uit de weg. Verder voelt hij veel steun, vooral van zijn vader en broers. Heel diep van binnen zit ook een kleur. ‘Schuld’ komt er in hem op, maar hij kan het niet uitleggen. ‘Reden genoeg om eens te praten over het overlijden van mijn moeder met één van mijn broers’, oppert Martijn. Zijn broer heeft dit vaak geprobeerd maar Martijn is dit al die jaren uit de weg gegaan. ‘Bang dat het mij Onderuit haalt’ volgens Martijn.

Als we verder over dit voorstel praten, geef ik aan: ‘Misschien dat het je dit keer niet lukt om de speelschijfjes in de juiste openingen te krijgen. Er kan leegte, liefde en verdriet komen en in volgorde die je niet kan overzien.’ Martijn lacht: ‘Dan moet ik ervan uitgaan dat ik er ook niet goed in hoef te zijn. Een verkeerde draai is oké, ik ga het laten gebeuren.’ Met de gekleurde mandala heeft hij in ieder geval een goede binnenkomer in handen.